Нүүрсний хулгай ярьж угтаж, ярьж үдэж буй 2023 он…
2023 оныг монголчууд нүүрсний хулгайтай тэмцэж эхлээд, тэмцэж дуусгах бололтой. Өнгөрсөн жилийн арванхоёрдугаар сарын 3-нд эхэлсэн бүх нийтийг хамарсан томоохон жагсаалын үр дүн яг нэг жилийн дараа гарч, энэ сарын 4-нөөс эхлэн УИХ-ын Хянан шалгах түр хорооноос Нүүрсний сонсголыг зохион байгуулж эхлээд байна. Ямартаа ч төрийн албан тушаалтнууд, төрийн өмчийн компаниудын хулгайн системийг олон нийт мэдэх боломж олдож байгаа нь сайшаалтай.
Чих дэлдийлгэсэн 60 тэрбумын схемээс хойш өндөр дүнтэй авлигын мөнгөн дүнгүүдийг сонссоор бидэнд их наяд, тэрбум гэх тоо хэдийнээ дасал болжээ. Ерөнхийдөө бид авлигачдадаа дасч тэднийгээ хүлээн зөвшөөрөөд эхэлсэн гэхэд болно. Арай бага дүнтэйг нь эвийлж хөөрхийлөөд арай дээр хулгайч байна хэмээн өмөөрөх ч болсон. Хулгайг жигших биш надад ийм боломж олдсон бол гэж атаархангуй бодох хүмүүс ч бий. Энэ мэтээр нийгмийн сэтгэл зүйд үзүүлэх авлигын хоруу чанар хэмжээлшгүй их.
National Library of Medicine сэтгүүлд нийтлэгдсэн “Авлигын талаарх ойлголт ба сэтгэлийн хямралын хоорондын хамаарал” судалгаанд дурдаснаар авлига нь санхүүгийн алдагдлаар хязгаарлагдахгүй бөгөөд хувь хүнд уур хилэн, сэтгэлийн түгшүүр, урам хугарах зэрэг сөрөг сэтгэл хөдлөлүүдийг өдөөх хүчин зүйл болдог гэдэг. Түүнчлэн авлигын талаарх ойлголтоос үүдэлтэй шударга бус байдлын мэдрэмж нь дайсагнасан, хүчгүй байдалд хүргэж, улмаар авлигыг эсэргүүцэх идэвхийг сулруулах эрсдэлтэй байдаг байна. Ийнхүү авлига нь хувь иргэний сэтгэл зүйн эрүүл мэндэд сөргөөр нөлөөлж сэтгэл гутралд хүргэх томоохон хүчин зүйл болдог бол нийгэмд үзүүлэх хор хөнөөл нь хэмжээлшгүй юм.
Улс төрийн шинжтэй авлига нь эдийн засгийн тэгш бус байдлыг гааруулж, төрийн үйлчилгээг ижил тэгш хүртээмжтэй болгодог тээг тушаа болохоос гадна нийгмийн итгэлцлийг эвдэж, тасалж байдгаараа хамгийн аюултай. Нийгмийн итгэлцэл бол нийгмийг бий болгож, нийгмийг бататгаж байдаг холбоос. Нийгмийн чанарыг итгэлцлээр тодорхойлдог байна. Нийгмийн итгэлцэл өндөртэй улс орнууд эдийн засаг өсөлттэй, илүү ардчилсан байдаг талаар олон судалгааны үр дүнг дурдаж болно. Өөр нэг нийгмийн итгэлцэлтэй нягт холбоотой байдаг зүйл бол олон нийтийн төрд итгэх итгэл юм. Холбогдох судалгааны үр дүнгээс харахад төрд итгэх итгэл нь аз жаргалын үзүүлэлтэд чухал нөлөө үзүүлдэг байна.
Монголчууд эртнээс төрөө дээдэлж, цай сүүнийхээ дээжийг өргөж, сонгуулиа өгөхдөө хамгийн гоё ганган хувцасаа өмсөж очдог, уулга алдахдаа ч төрийн сүлд өршөө хэмээн залбирдаг сайхан уламжлалтай. Гэвч улстөрчдийн эцэс төгсгөлгүй авлига, хулгайг өглөө өдөр оройгүй сонссон бид төрөө дээдлэх бус үзэн ядах хандлага руу шилжээд байгаа нь нууц биш. Энэхүү эцэс төгсгөлгүй үзэн ядалт нь төрийг үгүйсгэх анархи шинж рүү хэлбийгээд буй бөгөөд ардчилсан тогтолцоогоо нураах эрсдлийг бий болгоод байна.
Нийгмийн итгэлцэл, төрд итгэх итгэл энэ хүртэл унасанд авлигачид буруутай ч авлигачидад боломж олгосон хэнэггүй бид бас буруутай. Авлигын хэргийг сонсоод уулга алдан өнгөрөх бус үйлдэл хийж, Үндсэн хуулиар олгосон сонгох эрхээрээ дамжуулан авлигачдыг хаацайлж намд дүнг нь тавьцгаая. Нүүрсний хулгайтай тэмцэж эхэлсэн нэгэн оныг монголчууд бид тэмцсээр дуусгаж байна. Гэхдээ зүгээр гайхширч шогшироод өнгөрөх бус үйл хэрэг болгох он байгаасай, 2024 он.
