Судлаачид Английн зүүн хэсэгт 400,000 жилийн өмнө хүн анх гал ашигласан хамгийн эртний тохиолдлыг олжээ. Английн Барнхам тосгоноос олдсон энэхүү шинэ нээлт нь хүн төрөлхтний гал хэрэглэсэн он цагийг 350,000 гаруй жилийн өмнө гэж тооцоолж байсан юм.
Гал ашиглах чадвар нь хүмүүсийн хувьд бүх зүйлийг өөрчилсөн мөч байв. Гал нь бидний өвөг дээдэст хүссэн үедээ дулаан байх, махыг чанаж, боловсруулж идэх боломжийг олгосон бөгөөд энэ нь бидний уураг тархийг томрох ухаантай болоход нөлөөлсөн байдаг. Галыг ашиглаж сурснаар бид амьд үлдэхийн төлөө тэмцэж буй амьтдын бүлэг байхаа больж харин бодож, зохион бүтээж, өнөөгийн дэвшилтэт төрөл зүйл болох боломжийг өгсөн юм.
Малтлагын багийнхан “чулуун зэвсгийн үеийн хамгийн эртний асаагуур” гэгдэх цахиур чулууг пиритийн хамт олсон байна. Пирит болон цахиур чулууг хооронд нь цохиулж галыг асаадаг байжээ.
Барнхам ойн модны оройн доор хүн төрөлхтний түүхийн хамгийн гүнд хамаарах, дэлхийн гүнээс хэдэн метрийн гүнд булагдсан археологийн эрдэнэс оршдог.
Цэвэрлэгээний ирмэг дагуу орооцолдсон ногоон мөчрүүд хөшиг мэт дүр зургийг хүрээлж, ой мод өөрөө өнгөрсөн үеийнхээ удаан хугацаанд булсан бүлгийг аажмаар илчилж байгаа мэт. Британийн музейн профессор Ник Аштон намайг моддын дундуур хөтөлж, бид хоёул түүний гайхалтай түүх рүү алхаж байна.
“Энэ бол болсон газар” гэж тэр надад хүндэтгэлтэйгээр хэлэв.
Бид түүхий шороо, цайвар элсний гүн, шаталсан хөндийгөөр сийлсэн шороон шалан дээр бууж байна.
Энэ бол эртний чулуун зэвсгийн үеийн хүмүүс хэдэн зуун мянган жилийн өмнө цугларсан эртний “хотын захиргааны танхим”-ын төвд байрлах эртний задгай зуух байв.
Малтлагын багийн гишүүн доктор Дэвис пиритийг цахиур чулуун сүхээр цохиход оч хэрхэн үүсдэгийг харуулсан бөгөөд оч хуурай ургамал эсвэл үндэс дээр буухад гал гарахад хангалттай байв. Энэ хэдийгээр энгийн технологи боловч хүн төрөлхтний ирээдүйн замналыг бүрэн өөрчилсөн. Түүний багийнхан энэ газарт төмрийн пирит хэр ховор байдгийг харуулсан геологийн судалгаа хийсэн бөгөөд эртний хүмүүс пиритийг хайж олохын тулд хол газар явсан нь тодорхой. Тухайн үед пирит нь тэдний хувьд дэлхийн хамгийн үнэт эрдэс байсан юм.
Доктор Дэвис “Эртний хүмүүс галын эргэн тойронд цугларч, эртний хэлний хөгжлийг эхлүүлж байгааг төсөөлж болно” мөн энэ газар хүний хувьслын гол цэг байж болох асар их зүйлс бий гэж хэлжээ.
