“ДЭЛХИЙН УСНЫ ӨДӨР”-Т ЗОРИУЛАВ
Алтайн Өвөр Говийн сав газар нь манай орны хамгийн том ус хурах талбай бүхий бүс нутгийн нэг бөгөөд байгаль экологи, стратегийн онцгой ач холбогдолтой. Тус сав газар нь Алтайн нурууны салбар уулс болох Тахийн Шар Нуруунаас Өмнөговь аймгийн Говь Гурван Сайхан уулын Хөрхийн нуруу хүртэл нийт 221,156 км² талбайг хамардаг. Энд 1244 булаг шанд, 19 рашаан, 62 гол горхи, 75 нуур тойром бүртгэгдсэнээс хамгаалалт шаардлагатай олон баянбүрд, булгуудын нэг нь Говь-Алтай аймгийн Алтай сумын нутаг дахь Талын Мэлтэсийн Нүдэн Булаг юм.
ТАЛЫН МЭЛТЭСИЙН НҮДЭН БУЛАГ — ХАВТГАЙ, МАЗААЛАЙН АМЬДРАЛЫН СҮҮЛЧИЙН ХОРГОДОХ ГАЗАР
Хавтгай тэмээний нутаг
Талын Мэлтэсийн Нүдэн Булаг нь эртнээс Хавтгай тэмээ (Camelus ferus) сүргийн голлох байрших бүст байсаар ирсэн. 1994 онд Тулгат болон Шаллер нар тус булгийн орчимд 300-340 хавтгай тоолж байсан.
Мазаалайн амьдрах орчин
Дэлхийд зөвхөн Төв Азийн их цөлд үлдсэн, маш хумигдмал тархалттай Мазаалай (Ursus gobiensis) нь идэш, тэжээл, орогнох газарт баянбүрд, булаг онцгой чухал үүрэг гүйцэтгэдэг. Алтайн Өвөр Говийн Шар Хулст, Цагаан Бургаст, Тооройн Булаг, Хуцын Шанд, Наран Булаг, Майхан Булаг, Эхэн-Зулганайн Баянбүрд, Талын Мэлтэс орчмын бүсэд ердөө 50 орчим мазаалай үлдээд байна.
Ховордсон амьтад ундаалдаг усны эх булаг
Талын Мэлтэсийн Нүдэн Булаг нь Дэлхийн Байгаль Хамгаалах Холбооны (IUCN) Улаан дансны ангиллаар ховордсон Хулан (Equus hemionus) болон Хар сүүлт (Gazella subgutturosa) зэрэг амьтад ундаалдаг гол эх булаг юм.
Наран Сэвстэйн Боомт—Экосистемд Учрах Аюул
Талын Мэлтэсийн Нүдэн Булгаас ердөө 15 км-ийн зайд засмал болон төмөр зам тавих, мөн Наран Сэвстэйн боомт байгуулах тухай асуудал яригдаж байна. Энэхүү бүтээн байгуулалт нь дэлхийд зөвхөн Монгол нутагт үлдсэн нэн ховор Мазаалай баавгай, Хавтгай тэмээ зэрэг амьтдын амьдрах орчныг устгах ноцтой эрсдэлтэй.
Иймд, нэн ховор амьтад ундаалж, амьдарч буй булаг, баянбүрдийг хамгаалахын тулд дор хаяж 100-150 км-ийн тойрогт ямар нэгэн үйлдвэрлэл, дэд бүтцийн үйл ажиллагаа явуулахгүй байх шаардлагатай. Үгүй бол Мазаалай, Хавтгай зэрэг нүүдэллэх замаа алдаж, устах аюулд орно.
#Nonaransevstei
